Wat ik leerde van leren fietsen

Door: Theo Ybema

16 augustus 2022

Zoals je misschien van mij weet, heb ik een levenslange fascinatie voor leren. Hoe komt het dat we onder sommige omstandigheden in staat zijn om snel een nieuwe vaardigheid op te pikken, terwijl het op andere momenten een onmogelijke opgave lijkt? En wat kunnen we binnen organisaties doen om het leren sneller en doeltreffender te maken? Als learning developer heb ik het meest over leren geleerd op de momenten dat leren niet zo lekker ging.

Ik heb bijvoorbeeld vrij laat leren fietsen. En dat had een praktische reden: De fiets waarop ik mocht oefenen was veel te hoog. Hij was gekocht voor mijn broer die vier jaar ouder is. Mijn voeten raakten de grond niet als ik op het zadel zat waardoor ik zelf geen enkele controle had. Ik was niet de enige die dat spannend vond. Mijn vader hield tijden het oefenen het zadel met een ijzeren greep vast, zodat de fiets altijd wel overeind bleef. Maar daardoor bouwde ik ook geen enkel gevoel op voor balans. Geen wonder dat de fiets ongebruikt in de schuur belandde.

En daar vond ik hem een of twee jaar later weer terug. Hij begon al te roesten en de banden waren leeg. Het knaagde aan me dat ik er nog steeds niet op kon rijden. Ik moet erbij vertellen dat ik in de tussenliggende jaren prima leerde rijden op een step. Tegenwoordig is de step weer helemaal terug in het straatbeeld voor zowel kinderen als volwassenen. Maar als zesjarige in de jaren zestig scoorde je daar geen punten mee bij leeftijdgenoten. Dus werd het tijd om de fiets tevoorschijn te halen, de banden op te pompen en een nieuwe poging te wagen. Ik dacht bij mezelf: "Wat raar dat ik mijn evenwicht niet kan houden op de fiets." Want op mijn step kan ik prima balans houden. Was een fiets dan zo anders dan een step? 

Op die manier had ik een invalshoek te pakken om op een andere manier te oefenen. Misschien kon ik de fiets zien als een soort rare step met wat extra dingetjes aan de zijkanten. Toen ik opstapte bleek dat ik inmiddels ruimschoots met mijn voeten bij de grond kon. Voorzichtig zette ik af met mijn voeten en probeerde of ik een stukje kon doorrollen zonder om te vallen. En ja, dat ging prima. Zolang ik vaart had rolde ik wel door. Na een kwartiertje, had ik genoeg vertrouwen in mijn balans om mijn voeten op de trappers te zetten. En vanaf dat moment fietste ik zo voortvarend over het voetpad, dat volwassenen me fronsend verzochten om van de stoep af te gaan. Natuurlijk was ik enorm blij met mijn nieuwe vaardigheid. Maar ik was vooral zo trots omdat ik het mezelf had geleerd! Ik denk dat ik daar mijn overtuiging heb ontwikkeld dat je altijd iets nieuws kunt leren als je maar de juiste aanpak weet te vinden.

4 tips voor een gezond leerklimaat

In de manier waarop ik mezelf heb leren fietsen zie ik een aantal leerprincipes terug die ook toepas als learning developer voor organisaties:

1. Zorg dat je de juiste spullen hebt. Natuurlijk werk je met de leermiddelen die voor handen zijn, maar kijk wel goed of die ook bij de doelgroep passen. Als de fiets te hoog staat, kun je hem niet onder controle houden. En een bedrijfscursus moet aansluiten bij het niveau van de doelgroep.
   
2. Sta open voor instructie en advies, maar wees ook eigenwijs. De hulp van mijn vader was belangrijk om me op weg te helpen. Maar op een gegeven moment moest ik mijn eigen manier van leren vinden. Binnen veel organisaties wordt tegenwoordig het principe "Learner in the Lead" gehanteerd: De organisatie stelt leermiddelen ter beschikking, maar de cursist bepaalt zelf hoe en wanneer ze de vaardigheden leren die ze nodig hebben om hun werk te doen of om het basisniveau te halen.
3. Verander de setting als het niet werkt. Voor mij betekende dit dat ik een paar jaar moest wachten totdat ik zelfstandig met de fiets aan de slag kon en bleek het oefenen op een step in de tussentijd heel behulpzaam. Binnen organisaties is het een enorm voordeel als je mensen kunt laten rouleren in taken. Het geeft hen de kans om hun vaardigheden bij te slijpen in een andere omgeving en verbreedt hun perspectief. Ook binnen een digitale leeromgeving is het mogelijk om medewerkers keuzes te geven hoe en wanneer ze leren.
4. Bouw voort op wat je al weet en kunt. Als je iets nieuws begint te leren, helpt het om na te gaan wat je al wel weet en kunt. Ik leerde pas fietsen toen ik fietsen kon zien als een soort steppen. Binnen organisaties kunnen we mensen ook helpen om voort te bouwen op wat ze al kunnen: Servicemedewerkers denken vaak dat ze niet kunnen verkopen, totdat ze zien dat verkoop ook een soort service is. Als ze daarop mogen vertrouwen, blijkt verkopen helemaal niet moeilijk te zijn.
   

Conclusie

Het kan moeilijk zijn om iets nieuws te leren, maar binnen organisaties kunnen we dit op allerlei manieren faciliteren. In een gezond leerklimaat zullen mensen nooit ophouden je te verbazen als je de juiste leermiddelen geeft, voldoende afwisseling van activiteiten biedt, en cursisten in staat stelt om hun eigen unieke leerpad te volgen en voort te bouwen op wat ze al weten.

Tot slot

Toen ik deze blog aan mijn broer voorlegde vertelde hij dat hij op dezelfde fiets heel vlot had leren fietsen. En hij stuurde me een heel leuke YouTube video van vlogger Tom Scott, die als volwassene nog niet kan fietsen en het hele leerproces (van 35 minuten) op camera laat zien. (In andere video's op zijn kanaal zie je hoe hij leert zingen, pottenbakken, parkour rennen, smeden, koffiedrinken en koorddansen. )